Bir liderin karizmasını çizmenin ve onu etkisiz hale getirmenin en kolay yolu, kendisini olağanüstü hedeflere yönlendirmekle mümkün olur. Böylece liderin etrafında ki bazı kimselerin abartılı hedeflere itiraz etmesi sağlandıktan sonra, bu kişilerin liderin başarılarını kıskandıklarına lideri ikna ederek etrafı boşaltılır. Boşalan etraf, liyakat’a göre değil, sadakat’a dayalı avane takımıyla doldurulur. Bu şekilde lider yanlızlaştırılır.

Etrafı boşalan ve yanlızlaşan lider, önüne gelen bilginin doğru ve ya gerçek bilgi olup olmadığını sorgulayacak mekanizmalardan mahrum kalır. Zaten siyasi aktörler kurgu ve istikbarat oyunu oynayarak zaman kaybetmeyi sevmezler. Kendi meşreplerine uygun stratejiler geliştirmeyi tercih ederler. Verilen bilgi ve enformasyonun mizaçlarına uygun olup olmadığına bakarak karar verirler. Yalaka ve avane takımın siz daha iyisini bilirsiniz efendim gazı ile, kendilerini üstün zekalı hisseder, egolarını beslerler. Kibir ve gururun kucağına düşer, kendi kuyularını kendileri kazarlar. Bir süre sonra neyin kurgu, neyin gerçek olduğu buharlaşınca, hakimiyeti kaybeder ve gözlerini “Saddam’ın çukurunda”, kuyunun dibinde açarlar.
Karizmatik liderler etraftakilerin kendisine gösterdiği saygıdan memnun olurlar. Sadakati çok önemserler fakat sadakatle, dalkavukluğu karıştırırlar. O sebepten el-etek öpen dalkavukların kontrölüne girdiklerinin farkına bile varamazlar. Çünkü kendilerinin üstün sezi yetisine sahip olduklarına inanırlar. Bu inançla kriz dönemlerinde radikal kararlarla risk almayı severler. Siyasi hedeflerine, vizyona ulaşmak için, yüksek maliyetlere katlanmayı göze alır ve kendilerini davaları için feda ettiklerine inanırlar.
Kültür ve iklimlerin insanların karekterinin şekillenmesine tesirini dikkate alarak, liderlik karizmasını analiz etmek istedim. Bir konuya açıklık getirerek yazımı sonlandırmak isterim. Günümüzde popüler kültürün türettiği akıl sağlığı bozuk popülist liderlerle, karizmatik liderler kesinlikle aynı kefeye konmamalı. Popülist olanları türetilen türedi kimseler iken, karizmatik olanlar keşfedilen doğal liderlerdir. O münasebetle, daha çok gözlemlerime dayanarak, karizmatik liderliğin psikolojik motivasyonlarını analiz etmeyi gerekli ve değerli gördüm. Çünkü karizmayı bazı kimselerin fıtratında, doğuştan getirdiği kişiye özel üstün bir “meziyet” olarak görürüm. Aslında bu üstün meziyet siyasi önderlik anlamında, akîbet-i ikbale matuf iyi ve doğru yönde kullanılamaz ise, kişi için çok kötü bir “eziyet” olduğunu da ifade etmek isterim.